Babalık İzni Nedir, Nasıl Alınır, Kaç Gün?

Babalık izni, çalışan babalara tanınan önemli bir mazeret izni olup, doğum sürecinde eşlerine destek olmalarını ve çocuklarıyla vakit geçirmelerini sağlar. Bu izin, hem çalışanların aile hayatını güçlendirmesine hem de iş-yaşam dengelerinin korunmasına katkıda bulunur. Yasal düzenlemeler ile güvence altına alınan babalık izni, ücretli bir izin olarak sunulduğu için çalışanlar bu süreçte maaş ve sosyal hak kaybı yaşamaz.

Günümüzde hem kamu hem de özel sektör çalışanları için geçerli olan babalık izni, toplumsal yaşamda ebeveyn sorumluluklarının paylaşılmasına da destek olur. 4857 sayılı İş Kanunu ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında düzenlenen bu hak, doğum yapan eşe destek olma ve aile bütünlüğünü koruma açısından büyük önem taşır.

Babalık İzni Nedir?

Babalık izni, eşinin doğum yapması halinde erkek çalışana tanınan yasal bir haktır. Bu izin, doğum sürecinde babaların ailelerinin yanında olabilmesini, yeni doğan bebekle bağ kurmasını ve annenin bakım sürecinde destek sağlamasını amaçlar. Kadın çalışanlara doğum sonrası tanınan analık izni gibi, erkek çalışanlara da babalık izni verilir.

Babalık izni, mazeret izni kapsamında değerlendirilir ve bu süre boyunca çalışanın iş sözleşmesi devam eder. Çalışan maaşından herhangi bir kesinti yapılmaz ve tüm sosyal hakları korunur. Ayrıca, bu izin yalnızca doğumla sınırlı olmayıp, evlat edinme durumunda da kullanılabilir. Özellikle küçük yaştaki çocukların evlat edinilmesi halinde babalık izni hakkı genişletilerek uygulanır.

Kamu çalışanları için 10 gün olarak düzenlenen babalık izni, özel sektör çalışanları için 5 gün olarak düzenlenmiştir. Kişi babalık iznini kullanmak konusunda inisiyatifi bulunmaktadır. Babalık izni kullanmak isteyen kişi babalık izni dilekçesiyle bu talebini iletmelidir. Bu izin ertelenerek ya da aralıklı şekilde kullanılamaz. Doğumun hemen ardından kullanılmalıdır. Babalık izninin ücretli izin sayılması nedeniyle maddi anlamda herhangi bir kayba uğranmaz ve kişi o sürede çalışmış gibi ödemesini alır. Babalık izni ile yıllık izinden de düşme ya da eksilme olmaz çünkü bu iki tür izin kanunda farklı başlıklar altında düzenlenmiştir ve birbirinden bağımsızdır. Babalık izninin tatil gününe denk gelmesi halinde ise sürede herhangi bir uzama olmaz ve süre aynı şekilde işler. 

Babalık İzni Başvuru Süreci Nasıl İşler?

Babalık izni başvurusu, doğumun gerçekleşmesinden sonra çalışanın işverene yapacağı resmi talep ile başlar. Çalışan, doğum tarihini belgeleyen resmi evrak ile birlikte işverene yazılı olarak başvurur. Bu başvuru genellikle babalık izni dilekçesi aracılığıyla yapılır. Dilekçede doğum tarihi, izin başlangıç tarihi ve talep edilen izin süresi açıkça belirtilir.

Başvurunun ardından işveren, yasal düzenlemeler kapsamında çalışana babalık izni vermekle yükümlüdür. İzin yalnızca doğumdan sonraki süreçte kullanılabilir, doğum öncesinde geçerli değildir. Çalışan, doğumun gerçekleştiği tarihten itibaren izne ayrılabilir ve bu süre boyunca işten ayrıldığı günler maaşından kesilmez.

Kimi durumlarda işveren ile çalışan arasında yapılan anlaşmalar veya toplu iş sözleşmeleri sayesinde babalık izni süresi daha uzun tutulabilir. Bunun dışında, hamilelik sürecinde işverenin onayıyla farklı izin türleri kullanılsa da babalık izni yasal olarak yalnızca doğumdan sonra başlar.

İzin Dilekçesi

Babalık izni dilekçesi, resmi ve yazılı başvuru şeklidir. Dilekçede çalışanın kişisel bilgileri, eşinin doğum tarihi ve talep edilen izin süresi yer alır. Ayrıca, çalışanın izin başlangıç tarihi ve iletişim bilgileri de dilekçede bulunur. İşveren, bu dilekçeyi aldıktan sonra yasal süreler doğrultusunda babalık izni hakkını tanır.

Babalık İzni Şartları Nelerdir?

Babalık izni, yalnızca belirli koşullar altında kullanılabilen bir haktır. Erkek çalışanın bu haktan faydalanabilmesi için öncelikle eşinin doğum yapmış olması gerekir. İzin, yalnızca doğum sonrası dönemde geçerlidir; doğum öncesi babalık izni söz konusu değildir.

4857 sayılı İş Kanunu’na göre özel sektör çalışanları doğum sonrası 5 gün ücretli babalık izni kullanabilir. Bu izin süresi, çalışanın işvereninden veya iş sözleşmesinden bağımsız olarak yasal güvence altındadır. Kamu sektöründe görev yapan memurlar ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca 10 gün ücretli babalık izni hakkına sahiptir.

Babalık izni sadece biyolojik doğumlarda değil, evlat edinme durumunda da kullanılabilir. Evlat edinen çalışan, çocuğun aileye katılmasıyla birlikte aynı şekilde bu izinden yararlanır. Böylece evlat edinen ailelerin de uyum sürecinde desteklenmesi amaçlanır.

Bu hak, hem kamu hem de özel sektör için “mazeret izni” başlığı altında düzenlenmiştir. Çalışanın başvurusunu yapması ve doğum belgesini işverene sunmasıyla birlikte, işverenin bu izni vermesi zorunludur.

Babalık İzninin Uzatılması Şartları Nelerdir?

Babalık izninin süresi, kanunlarla belirlenmiş olup özel sektörde 5 gün, kamu sektöründe ise 10 gündür. Ancak bazı durumlarda bu süre işveren ile yapılan anlaşmalar ya da toplu iş sözleşmeleri ile uzatılabilir. Örneğin, sendikal hakların kullanıldığı işyerlerinde toplu sözleşmelerde babalık izni süresinin yasal düzenlemeden daha uzun tutulması mümkündür.

Çalışan, babalık iznini yıllık izin ya da ücretsiz izin gibi diğer izin türleriyle birleştirerek de uzatabilir. Bu durumda işverenin onayı aranır. Özellikle özel sektörde, işverenin iş gücü planlamasına göre ek izinler verilebilmekte ve böylece çalışan daha uzun süre ailesiyle birlikte olabilmektedir.

Bazı işyerlerinde çalışan bağlılığını artırmak amacıyla babalık izni süresinin gönüllü olarak artırıldığı da görülmektedir. Bu uygulamalar, hem iş-yaşam dengesini güçlendirmekte hem de çalışanların kuruma olan bağlılığını artırmaktadır.

Evlat Edinme Durumunun Şartları Nelerdir?

Evlat edinme, babalık izni açısından da özel bir düzenlemeye sahiptir. 4857 sayılı İş Kanunu, evlat edinen çalışanlara da babalık izni hakkı tanımaktadır. Bu kapsamda, çocuğun aileye teslim edilmesinden itibaren babalık izni kullanılabilmektedir.

Özel sektörde çalışanlar, evlat edinme halinde 3 gün ücretli babalık izni hakkına sahiptir. Ayrıca, 3 yaşından küçük bir çocuğun evlat edinilmesi durumunda, kanun evlat edinen babalara 8 hafta süreyle analık izni hakkı tanımıştır. Bu düzenleme, özellikle küçük yaştaki çocukların yeni aile ortamına uyum sağlamasını kolaylaştırmayı hedeflemektedir.

Evlat edinme sürecinde verilen babalık izni, biyolojik doğumla aynı statüde değerlendirilir ve mazeret izni kapsamında yer alır. Böylece hem doğum yoluyla hem de evlat edinme yoluyla çocuk sahibi olan babalar, bu haktan eşit şekilde yararlanabilir.

Babalık İzni Ücreti Ne Kadar?

Babalık izni, çalışan açısından tamamen ücretli izin kapsamında değerlendirilir. Bu süreçte işçi veya memur maaşından herhangi bir kesinti yapılmaz ve sosyal hakları aynen korunur. Özel sektörde 5 gün, kamu sektöründe ise 10 gün olarak belirlenen izin süresi boyunca çalışan tam maaşını almaya devam eder.

Evlat edinme halinde de ücretli izin söz konusudur. Özel sektör çalışanları için evlat edinme durumunda 3 günlük babalık izni uygulanır. Ayrıca, 3 yaşından küçük çocukların evlat edinilmesi halinde, çalışan babaya 8 hafta analık izni verilmesi öngörülmüştür ve bu süre de ücretli olarak değerlendirilir.

Babalık izninin ücretli olması, çalışanın ailevi sorumluluklarını yerine getirirken ekonomik kayıp yaşamamasını sağlar. Bu durum hem çalışan hem de işveren açısından iş barışını destekleyen önemli bir uygulamadır.

Babalık İzni Kaç Gün?

Babalık izni süresi, çalışanın kamu veya özel sektörde görev yapmasına göre farklılık gösterir. 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca özel sektör çalışanları 5 gün, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca kamu çalışanları ise 10 gün babalık izni hakkına sahiptir. Bu süreler doğumun gerçekleştiği tarihten itibaren başlar ve takvim günü esas alınarak hesaplanır.

İznin hafta sonuna ya da resmi tatillere denk gelmesi halinde süre uzamaz; izin bu günleri de kapsar. Yani babalık izni, yalnızca iş günü üzerinden değil, doğrudan takvim günü esas alınarak işlemeye devam eder.

Toplu iş sözleşmesi yapılan işyerlerinde veya işverenin inisiyatifi ile bu sürelerin artırılması mümkündür. Böylece bazı işyerlerinde çalışan babalara yasal sürenin üzerinde izin tanınabilmektedir.

Kamu

Kamu sektöründe çalışan memurlar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında 10 gün ücretli babalık izni hakkına sahiptir. Bu süre, doğumun gerçekleştiği tarihten itibaren başlar ve takvim günleri üzerinden hesaplanır. Yani resmi tatiller, hafta sonları veya bayram günleri de bu süreye dâhildir.

Kamu çalışanlarının babalık izni, yalnızca biyolojik doğumla sınırlı değildir. Evlat edinme halinde de aynı şekilde geçerli olur ve babalar, çocuğun aileye teslim edildiği tarihten itibaren izinden yararlanabilir. Ayrıca bazı kamu kurumlarında, çalışanların aile bütünlüğünü desteklemek amacıyla toplu sözleşmeler veya kurum içi düzenlemelerle bu süre daha da uzatılabilmektedir.

Bu izin süresince maaş ve sosyal haklarda herhangi bir kayıp yaşanmaz. Devlet memurları, hem kendi sağlık güvencelerinden hem de diğer özlük haklarından yararlanmaya devam eder. Bu yönüyle babalık izni, kamu çalışanları açısından güvence altına alınmış önemli bir haktır.

Özel Sektör

Özel sektörde çalışan işçiler, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında 5 gün ücretli babalık izni hakkına sahiptir. Bu izin, doğumun gerçekleştiği tarihten itibaren başlar ve takvim günleri üzerinden hesaplanır. Dolayısıyla hafta sonları ve resmi tatiller bu süreye dâhil edilir, izin süresi bu günler nedeniyle uzamaz.

Babalık izni, işçinin talebi üzerine kullanılmakta olup işverenin bu hakkı engellemesi mümkün değildir. Ayrıca, toplu iş sözleşmesi bulunan işyerlerinde bu sürenin yasal sınırın üzerinde belirlenmesi de mümkündür. Bu sayede bazı işyerlerinde çalışanlar, 5 günden daha uzun süre babalık izni kullanabilmektedir.

İzin süresince maaş ve sosyal haklarda herhangi bir kayıp yaşanmaz. Çalışan, ücretli izin kapsamında olduğu için iş sözleşmesi kesintisiz devam eder. Özel sektör çalışanlarının bu hakkı, doğumun ardından aile hayatına aktif şekilde katılımı destekleyen önemli bir düzenlemedir.

Babalık İzni Hakkında Merak Edilenler

Babalık izni, yalnızca aile hayatına katkı sunmakla kalmaz, aynı zamanda işyerindeki verimliliği de artıran bir uygulamadır. Yapılan araştırmalar, doğum izni kullanan çalışanların işlerine daha hızlı adapte olduklarını ve işten ayrılma oranlarının düştüğünü göstermektedir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2024-2025 İş Gücü Raporu’na göre, özellikle 6 haftayı aşan ebeveyn izinleri, çalışanların uzun vadede daha yüksek performans sergilemesiyle doğrudan bağlantılıdır.

Türkiye’de özel sektör için babalık izni süresi 5 gün ile sınırlı olsa da, bazı kurum ve şirketlerde bu süre işverenin inisiyatifi veya toplu iş sözleşmeleriyle artırılabilmektedir. Avrupa ülkeleriyle karşılaştırıldığında Türkiye’deki uygulamanın daha kısa olduğu görülse de, giderek artan kurumsal politikalar sayesinde çalışan babaların aileleriyle daha fazla vakit geçirmesi desteklenmektedir.

Babalık izninin hem işçi hem de işveren açısından fayda sağladığı açıktır. İşçi, ailevi sorumluluklarını yerine getirirken ekonomik kayıp yaşamaz; işveren ise çalışan bağlılığını artırarak kurumsal verimliliğini korur.

Babalık İzni Ne Zaman Başlar?

Babalık izni, çocuğun doğumunun gerçekleştiği günden itibaren başlar ve doğum tarihi izin süresinin ilk günü olarak kabul edilir. Çalışan, doğumun hemen ardından işverene haber vererek izne ayrılabilir. Bu hak yalnızca doğum sonrası dönemde geçerli olup doğum öncesinde kullanılamaz.

İznin başlangıcında resmi tatiller veya hafta sonları da hesaba katılır ve izin süresine dâhil edilir. Böylece babalık izni, iş günü esasına göre değil, takvim günü üzerinden işlemektedir.

Özel durumlarda, örneğin erken doğum veya sağlık sorunları gibi hallerde, çalışan ile işveren arasında yapılan anlaşmalar doğrultusunda farklı izin türleri devreye girebilir. Ancak yasal düzenleme gereği babalık izninin resmî başlangıcı doğum günüdür ve bu sürede çalışanın tüm özlük hakları korunur.

MEMURLARDA BABALIK İZNİ KAÇ GÜN?

Babanın tabi olduğu kanuna göre babalık izni süresinin değişmesi sebebiyle tarafımıza gelen sorulardan biri de memurlarda babalık izni süresinin kaç gün olduğu sorusudur. Memurlarda babalık izni 657 sayılı ​Devlet Memurları Kanunu madde 104/B’de düzenlenmiştir.

Mazeret izni: (1)(2)(3)

Madde 104 – (Değişik: 13/2/2011 – 6111/106 md.)

B) Memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hâllerinde isteği üzerine yedi gün izin verilir.

Maddeden de anlaşılacağı üzere devlet memurları için belirlenen babalık izni süresi 10 gündür. Bu süre doğumun gerçekleşmesiyle birlikte başlar ve parçalar halinde değil bir bütün halinde kullanılır. Memur babanın bu izni kullanabilmesi için talep etmesi gerekir. Bu talep doğum olduğunda bir dilekçe ile yapılır.  Babalık izni uygulaması ile hem bütün yükün annenin üzerinde olması engellenmiş olup hem de babanın anne ve çocuğunun yanında bulunabilmesi imkânı tanınmıştır. 

BABALIK İZNİ PAZAR GÜNÜ SAYILIR MI?

Tarafımıza gelen ve merak edilen konulardan biri de Pazar gününe yani tatil gününe denk gelen doğumda babalık izni süresi bu günden mi başlar yoksa pazartesi gününden itibaren mi başlar sorusudur. Kanunda bu izinden bahsedilirken iş günü ibaresi yer almamaktadır. Bu sebeple doğumun gerçekleştiği gün tatil gününe denk gelse dahi 5 günlük izin süresi tatil gününden itibaren işlemeye başlar. Örnek vermek gerekirse doğum Pazar günü gerçekleşmiş ise babanın 5 günlük babalık izni Pazar günü başlamış sayılır ve Pazar gününden başlayan babalık izni Cuma günü biter ve kişinin Cuma günü iş başı yapması gerekir. Yine doğumun gerçekleştiği gün resmi tatile denk gelirse süre yine uzamaz ve resmi tatil günleri de 5 günlük babalık izni süresine dahil edilir. Unutulmaması gereken bir husus daha babalık izninin kullanılmasının talebe bağlı olduğu hususudur. İzin dilekçesi ile talep edilemedikçe babalık izni kullanılamaz. Hak kaybına uğramamak ve ispata elverişli olması açısından izin dilekçesinde gerekli bilgilere yer verilmesi önemlidir.