Denetimli Serbestlik Nedir? Denetimli Serbestlik Sorgulama

Denetimli serbestlik, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesi çerçevesinde, hükümlünün cezasının belirli kısmını toplum içinde, denetim ve yükümlülükler altında infaz etmesini sağlayan bir infaz kurumudur. Uygulamanın amacı; hükümlünün topluma yeniden kazandırılması, aile bağlarının korunması ve yeniden suç işlemeyi önlemeye dönük rehabilitasyon süreçlerinin etkin yürütülmesidir. Denetimli Serbestlik Sorgulama imkânı sayesinde hükümlüler ve yakınları, infaz sürecine, koşullu salıverilme tarihine, yükümlülüklere ve ihlal sonuçlarına ilişkin bilgileri resmî kanallar üzerinden takip edebilir. Bu makalede “Denetimli Serbestlik Nedir? Denetimli Serbestlik Sorgulama” anahtar kelimesi odağında; yararlanma şartları, uygulanan yükümlülükler, ihlalin sonuçları, özel durumlar (hastalık, engellilik, çocuklu yükümlüler, tekerrür vb.) ve sorgulama adımları güncel mevzuat ışığında ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Denetimli Serbestlik Şartları (5275 s.k. m.105/A)

Denetimli serbestlikten yararlanabilmek için hükümlülerin kanunda belirtilen belirli koşulları yerine getirmesi gerekir. Bu koşullar, ceza infazının hem caydırıcılığını hem de topluma yeniden kazandırma amacını gerçekleştirmeye yöneliktir. Aşağıda, denetimli serbestlik şartları ayrıntılı olarak açıklanmıştır:

1. Cezaevine Girme Zorunluluğu
   Hükümlü, cezası kesinleştiğinde doğrudan denetimli serbestlikten yararlanamaz. Öncelikle kapalı cezaevine alınır ve şartları taşıması hâlinde açık cezaevine ayrılma hakkı kazanır. Bu aşamada iyi halli olduğuna dair değerlendirme yapılır.
2. Koşullu Salıverilme Süresine Kalan Zaman
   Genel kural olarak, hükümlünün koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalması gerekir. Bu süre bazı özel durumlarda 2 veya 3 yıla kadar uzayabilir (örneğin, küçük çocuğu olan kadın hükümlüler ya da ağır hastalığı bulunanlar).
3. Açık Cezaevine Geçme Şartı
   Denetimli serbestlik için hükümlünün açık cezaevine geçmiş olması ya da bu hakkı elde etmiş bulunması gerekir. Yer yokluğu gibi iradesi dışında engeller olsa dahi, açık cezaevine ayrılma hakkı kazanılmışsa bu şart sağlanmış kabul edilir.
4. İyi Hâlli Olmak
   Cezaevinde geçirilen sürede hükümlünün kurallara uyumlu, pişmanlık gösteren ve yeniden topluma kazandırılmaya hazır olduğuna dair idare ve gözlem kurulu raporu alınmalıdır. Bu rapora karşı itiraz hakkı da mevcuttur.
5. Denetimli Serbestlik Talebi
   Denetimli serbestlik kendiliğinden uygulanmaz. Hükümlü, yazılı talepte bulunmalı ve infaz hâkimliğinin onayı ile bu hak tanınmalıdır.

Bu şartların sağlanması durumunda, hükümlü hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanır ve kalan cezası toplum içinde, belirlenen yükümlülüklerle infaz edilir.

Denetimli Serbestlik Türleri Nelerdir?

Denetimli serbestlik, yalnızca hapis cezasının infazında değil, farklı aşamalarda ve çeşitli hukuki durumlarda da uygulanabilen bir kurumdur. Bu nedenle, mevzuatta ve uygulamada farklı türleri bulunmaktadır. Başlıca denetimli serbestlik türleri şunlardır:

• Kesinleşmiş Hapis Cezalarının İnfazında Denetimli Serbestlik
  En yaygın uygulamadır. Hükümlü, cezasının koşullu salıverilmesine 1 yıl kala (özel durumlarda 2 veya 3 yıl) tahliye edilerek toplum içinde denetim altında tutulur.
• Adli Kontrol Tedbiri (CMK m.109)
  Soruşturma veya kovuşturma aşamasında tutuklamaya alternatif olarak uygulanır. Şüpheli veya sanık, belirlenen yükümlülükler çerçevesinde serbest bırakılır.
• Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar (TCK m.50)
  Kısa süreli hapis cezaları yerine kamuya yararlı işte çalışma veya benzeri yükümlülükler getirilerek infaz edilir.
• Hapis Cezasının Ertelenmesi (TCK m.51)
  Mahkeme tarafından ertelenen hapis cezası, belirlenen şartlara uyulması hâlinde toplum içinde infaz edilir.
• Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma (TCK m.53)
  Kişi belirli sürelerle bazı hak ve özgürlükleri kullanmaktan men edilir ve bu da denetimli serbestlik kapsamında izlenir.
• Tedavi ve/veya Denetimli Serbestlik (TCK m.191)
  Özellikle uyuşturucu kullanma suçlarında hükümlüye tedavi ve rehabilitasyon yükümlülüğü getirilir.
• Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK m.231)
  Sanığın belirli yükümlülüklere uyması hâlinde mahkûmiyet hükmü açıklanmaz.
• Koşullu Salıverilme Sonrası Denetimli Serbestlik (CGTİHK m.107)
  Tahliye edilen hükümlü, koşullu salıverilme süresince denetim altında tutulur.
• Mükerrirler ve Özel Suç Failleri İçin Denetimli Serbestlik (CGTİHK m.108)
  Tekerrür hükümlerinin uygulandığı veya belirli suçlardan mahkûm olan kişiler için özel infaz rejimi ve denetimli serbestlik öngörülür.
• Adli Para Cezasına Karşılık Kamuya Yararlı İşte Çalıştırılma (CGTİHK m.106)
  Para cezası ödenmezse hükümlü kamuya yararlı bir işte çalıştırılabilir.
• Çocuklar İçin Denetim Tedbirleri (ÇKK m.5, 36)
  Çocuklar hakkında koruma ve iyileştirme amaçlı özel denetimli serbestlik tedbirleri uygulanır.

Bu çeşitlilik, denetimli serbestliğin yalnızca bir tahliye aracı değil, aynı zamanda toplumla bütünleşmeyi sağlayan kapsamlı bir infaz kurumu olduğunu göstermektedir.

Denetimli Serbestlik Kapsamında Uygulanan Yükümlülükler

Denetimli serbestlik tedbiri, yalnızca hükümlünün serbest bırakılması değil; aynı zamanda toplum içinde belirli yükümlülükler altında hayatına devam etmesi anlamına gelir. Bu yükümlülükler, hükümlünün yeniden topluma kazandırılmasını, suç işleme riskinin azaltılmasını ve kamu güvenliğinin korunmasını amaçlar.

5275 sayılı Kanun’un 105/A maddesine göre, denetimli serbestlik süresi boyunca hükümlülere getirilebilecek başlıca yükümlülükler şunlardır:

• Kamuya Yararlı Bir İşte Çalışma
  Hükümlünün ücretsiz olarak kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilebilir. Eğer hükümlünün zaten düzenli bir işi varsa, bu yükümlülük uygulanmaz.
• Belirli Bir Konut veya Bölgede İkamet Etme
  Hükümlü, denetim süresi boyunca belirlenen bir konut ya da bölgeden ayrılamaz. Bu kural, kişinin gözetim altında tutulmasını sağlar.
• Belirli Yerlerden Uzak Durma Yasağı
  Hükümlünün toplum düzeni veya mağdurun güvenliği için belirlenen yerlerden uzak durması şart koşulabilir.
• Belirlenen Programlara Katılma
  Hükümlü, eğitim, mesleki kurs, seminer veya rehabilitasyon programlarına katılmakla yükümlü olabilir.

Ayrıca Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre, hükümlüler şu kurallara da uymak zorundadır:

• Müdürlük tarafından hazırlanan denetim planına ve çağrılara uyma,
• Uygulanan iyileştirme çalışmalarına katılma,
• Elektronik kelepçe takılması hâlinde cihazı usulüne uygun kullanma,
• Görevli personele saygılı davranma ve kurum işleyişini bozacak hareketlerden kaçınma,
• Yerleşim adresi değişikliklerini zamanında bildirme,
• Alkol veya uyuşturucu etkisi altında yükümlülüklerini yerine getirmeme.

Bu yükümlülüklerin amacı, hükümlünün sosyal sorumluluk bilinci kazanması, suçtan uzak durması ve yeniden topluma uyum sağlamasıdır.

Denetimli Serbestliğe Uymama / İhlal

Denetimli serbestlik, hükümlünün belirlenen kurallara uyacağı taahhüdüyle uygulanır. Ancak bu yükümlülüklerin ihlal edilmesi hâlinde, hükümlünün yeniden cezaevine alınması mümkündür. İhlal, hem hükümlü hem de infaz süreci açısından ciddi sonuçlar doğurur.

Başlıca ihlal halleri şunlardır:

1. Tahliye Sonrası 5 Gün İçinde Başvuru Yapmamak
   Hükümlü, cezaevinden çıktıktan sonra en geç 5 gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurmak zorundadır. Bu süreye uyulmaması durumunda, denetimli serbestlik kararı iptal edilerek hükümlü tekrar açık cezaevine gönderilir.
2. Program ve Yükümlülüklere Uymamak
   Hükümlü, kendisine belirlenen imza yükümlülüğü, seminer, tedavi veya diğer programlara katılmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüklere üç kez mazeretsiz uymayan hükümlünün denetimli serbestliği kaldırılır.
3. Yükümlülükleri Yerine Getirmede Israr Etmek
   Müdürlük tarafından belirlenen kurallara kasıtlı olarak uymamak, “ısrarlı ihlal” sayılır. Bu durumda dosya kapatılır ve hükümlü cezasını cezaevinde çekmeye devam eder.
4. Hükümlünün Kendi İsteğiyle Vazgeçmesi
   Bazı hükümlüler, getirilen tedbirlerin ağır gelmesi sebebiyle denetimli serbestlik hakkından feragat edebilir. Böyle bir durumda infaz açık cezaevinde devam eder.

İhlalin Sonuçları:

• Hükümlü, kalan cezasını açık cezaevinde çekmeye devam eder.
• Dışarıda geçirdiği süreler cezaevinde geçirilmiş sayılır, ancak yeniden denetimli serbestlikten yararlanması engellenebilir.
• Bazı hallerde ihlalin niteliğine göre, hükümlü hakkında ayrıca firar suçu (TCK m.292) kapsamında soruşturma da başlatılabilir.

Denetimli Serbestlik Yasası’nın İhlali ve Açık Cezaevine İade Şartları

Denetimli serbestlik, hükümlünün belirlenen yükümlülüklere uygun davranması koşuluyla devam eden bir infaz biçimidir. Ancak kurallara uyulmaması hâlinde bu hak kaybedilir ve hükümlü yeniden ceza infaz kurumuna alınır.

İhlal Durumunda Açık Cezaevine İade Şartları

Aşağıdaki hallerde hükümlünün açık cezaevine iadesine karar verilir:

• Tahliye olduktan sonra 5 gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurmamak,
• Belirlenen program ve yükümlülüklere kasıtlı şekilde uymamak,
• Denetim planında öngörülen kuralları sürekli ihlal etmek,
• Denetimli serbestlik personelinin uyarılarına rağmen yükümlülüklerini yerine getirmemek,
• Kendi isteğiyle ceza infaz kurumuna geri dönmek istemek.

Uygulamanın Sonuçları

• İnfaz hâkimi, bu şartların gerçekleştiğini tespit ettiğinde hükümlünün koşullu salıverilme tarihine kadar olan cezasının açık cezaevinde infazına karar verir.
• Denetimli serbestlikte geçirilen süreler, hükümlünün cezasından indirilir. Yani kişi dışarıda geçirdiği günleri cezaevinde yatmış gibi saydırabilir.
• Ancak hükümlü, aynı koşullar altında yeniden denetimli serbestlik hakkı elde edemeyebilir.

Uygulamada En Sık İhlal: İmza Yükümlülüğü

Pratikte hükümlüler tarafından en çok yapılan ihlal, imza atma yükümlülüğünün yerine getirilmemesidir. Arka arkaya iki kez imza ihlali yapan kişilerin denetimli serbestlik hakkı geri alınmakta ve açık cezaevine gönderilmektedir.

Firar Suçu Sayılan Haller ve Kapalı Cezaevine İade

Denetimli serbestlik kapsamında serbest bırakılan hükümlülerin belirlenen yükümlülüklere uymaması, bazı durumlarda yalnızca açık cezaevine dönüşle sınırlı kalmaz; aynı zamanda Türk Ceza Kanunu’nun 292. maddesinde düzenlenen “firar suçu” kapsamında ayrıca cezai yaptırım doğurur.

Firar Suçu Oluşturan Haller

• Tahliye sonrası 5 gün içinde başvurmamak: Hükümlü, cezaevinden çıktıktan sonra 5 gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne müracaat etmek zorundadır. Bu süreye uyulmaması hâlinde, 2 gün içinde başvuru da yapılmazsa firar suçu oluşur.
• Açık cezaevine dönüş kararına uymamak: Hakkında açık cezaevine iade kararı verilen hükümlü, 2 gün içinde Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurmazsa firar etmiş sayılır.

Sonuçları

• Hükümlü hakkında ayrıca firar suçundan soruşturma başlatılır.
• Firar nedeniyle verilen disiplin cezaları kapalı cezaevinde infaz edilir.
• Hükümlü kapalı cezaevine alındıktan sonra, iyi hâlin yeniden tespit edilmesi için en az 1 yıl geçmesi gerekir. Bu süre dolmadan açık cezaevine geçiş yapılamaz.

Uygulamadaki Önemi

Bu düzenleme, denetimli serbestliğin yalnızca bir “tahliye kolaylığı” olmadığını; aynı zamanda ciddi disiplin ve sorumluluk gerektiren bir infaz yöntemi olduğunu göstermektedir.

Denetimli Serbestlik Uygulanırken Hükümlünün Suç İşlemesi

Denetimli serbestlik tedbiri devam ederken hükümlünün yeni bir suç işlemesi, infaz sürecini doğrudan etkileyen ciddi bir durumdur. Bu durumda, denetimli serbestlik uygulaması kaldırılabilir ve hükümlü yeniden ceza infaz kurumuna alınabilir.

Yeni Suç İşlenmesi Halinde Uygulama

• Eğer hükümlü, denetimli serbestlik süresinde alt sınırı bir yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlerse, hakkında kamu davası açılması halinde infaz hâkimi, hükümlünün tekrar açık cezaevine gönderilmesine karar verebilir.
• Ancak dava sonunda beraat, düşme veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı çıkarsa, hükümlü yeniden denetimli serbestlikten yararlanabilir.

Yargıtay Uygulaması

• Mahkemeler, yeni suça ilişkin kamu davasının açıldığı tarihi dikkate alır. Bu tarihten koşullu salıverilme tarihine kadar olan sürenin cezaevinde geçirilmesi gerektiğine hükmedebilir.
• Buna karşılık, yalnızca soruşturma açılması yeterli değildir. Kamu davası açılmadan, hükümlünün sırf yeni suç isnadı nedeniyle cezaevine gönderilmesi mümkün değildir.

Pratik Sonuç

• Yeni suç işleyen hükümlü hakkında hem yeni dava hem de mevcut infaz süreci yürütülür.
• Denetimli serbestlikte geçirilen süreler, şartlı tahliye süresinden mahsup edilir.
• Böylece hükümlü, hem eski cezasının kalanını hem de yeni cezasını birlikte infaz etmek zorunda kalabilir

Denetimli Serbestlik ve Adli Para Cezası

Denetimli serbestlik kurumu, yalnızca hapis cezalarının infazında uygulanabilmektedir. Bu nedenle, mahkeme tarafından verilen adli para cezaları için denetimli serbestlik hükümleri geçerli değildir.

Adli Para Cezasının Ödenmemesi Durumu

• Hükümlü, adli para cezasını ödemezse önce kamuya yararlı bir işte çalışma yükümlülüğü getirilir.
• Bu yükümlülük de yerine getirilmezse, adli para cezası hapis cezasına çevrilir.
• Ancak, hapis cezasına çevrilmiş bu ceza için de denetimli serbestlik hükümleri uygulanmaz. Çünkü denetimli serbestlik yalnızca doğrudan verilen hapis cezaları için öngörülmüştür.

Uygulamadaki Ayrım

• Mahkeme tarafından doğrudan hapis cezası verilmişse hükümlü, denetimli serbestlikten yararlanabilir.
• Buna karşılık, adli para cezası ödenmediği için hapis cezasına çevrilen durumlarda denetimli serbestlikten faydalanılamaz.

Denetimli Serbestlik Yasası ve Elektronik Kelepçe Takılması

Elektronik kelepçe uygulaması, denetimli serbestlik tedbirinin etkin bir şekilde denetlenmesi amacıyla kullanılan modern bir yöntemdir. Bu sistem, hükümlünün hareket alanını kısıtlamak ve yükümlülüklere uyup uymadığını kontrol etmek için uygulanır.

Elektronik Kelepçe Uygulamasının Esası

• Hükümlünün ayağına takılan elektronik kelepçe ile kişinin belirlenen sınırlar dışına çıkıp çıkmadığı anlık olarak takip edilir.
• Sistem, denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından gözetim altında tutulur ve herhangi bir ihlal anında alarm verir.
• Hükümlünün serbestçe hareket edebileceği alan önceden belirlenir ve bu sınırların dışına çıkılması ihlâl sayılır.

İhlal Durumunda Sonuçlar

• Elektronik kelepçenin çıkarılması, cihazın zarar görmesi veya belirlenen alanın dışına çıkılması hâlinde hükümlü, denetimli serbestlik hakkını kaybeder.
• Bu durumda hükümlü, cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumunda çekmek üzere yeniden cezaevine gönderilir.

Uygulamadaki Önemi

Elektronik kelepçe, özellikle konutta infaz, belirli bölgelerden uzak durma ya da belli saatlerde evde bulunma zorunluluğu gibi yükümlülüklerin denetlenmesinde sıkça kullanılmaktadır. Bu yöntem, hem kamu güvenliğinin sağlanmasına hem de hükümlünün topluma uyum sürecinin daha kontrollü şekilde sürdürülmesine katkı sağlar.

Denetimli Serbestlik ve Suçta Tekerrür

Tekerrür, hükümlünün bir suçtan kesinleşmiş mahkûmiyet kararından sonra yeniden suç işlemesi durumudur. Bu durumda infaz rejimi ağırlaşır ve denetimli serbestlik hakkı da sınırlanabilir.

İlk Tekerrür Hali

• Hükümlü hakkında ilk kez tekerrür hükümleri uygulanıyorsa, denetimli serbestlikten yararlanması mümkündür.
• Ancak koşullu salıverilme süresi hesaplanırken tekerrür hükümleri dikkate alınır ve cezaevinde daha uzun süre kalma zorunluluğu doğabilir.

İkinci Tekerrür Hali

• Eğer hükümlü ikinci kez tekerrür hükümlerine tabi tutulursa, denetimli serbestlik ve koşullu salıverilme hakkı tamamen ortadan kalkar.
• Bu durumda hükümlü, cezasının tamamını infaz kurumunda geçirmek zorundadır.

Uygulamadaki Etki

• Tekerrür hükümleri, özellikle ceza infaz sürelerini ve tahliye tarihlerini doğrudan etkiler.
• Hükümlünün sabıkalı geçmişi, yeniden topluma kazandırılma ihtimalini zayıflattığından, infaz sistemi bu kişilere daha sıkı bir rejim uygular.

Denetimli Serbestlik Kararının Değiştirilmesi, Durdurulması veya Kaldırılması

Denetimli serbestlik tedbiri, sabit ve değişmez bir uygulama değildir. Hükümlünün kişisel durumuna, yükümlülüklerini yerine getirip getirmemesine veya ortaya çıkan yeni koşullara bağlı olarak bu tedbir değiştirilebilir, durdurulabilir ya da tamamen kaldırılabilir.

Kararın Değiştirilmesi

• Hükümlünün mevcut yükümlülüklerini elinde olmayan sebeplerle yerine getirememesi halinde (örneğin sağlık sorunları), infaz mercileri bu yükümlülükleri değiştirebilir.
• Ayrıca, hükümlünün ihtiyaçlarına daha uygun farklı tedbirler belirlenebilir.

Kararın Durdurulması

• Hükümlünün tutuklanması, askere alınması ya da yeni bir hapis cezasının infazına başlanması halinde denetimli serbestlik tedbiri durdurulur.
• Hükümlü serbest kaldığında veya askerlik hizmeti sona erdiğinde, tedbirin infazına yeniden devam edilir.

Kararın Kaldırılması

• Denetimli serbestlik tedbirinin infazı imkânsız hale geldiğinde ya da yükümlülüğün beklenenden daha ağır sonuçlar doğurması halinde kaldırılabilir.
• Bu durumda infaz işlemleri yeniden değerlendirilir ve uygun görülen infaz rejimi uygulanır.

Yetkili Merciler

• Kararın değiştirilmesi, durdurulması veya kaldırılması talepleri, Denetimli Serbestlik Müdürlüğü aracılığıyla yapılır.
• Nihai karar ise infaz hâkimliği tarafından verilir.

Denetimli Serbestlik Uygulamasında İtiraz ve Şikâyetler

Denetimli serbestlik tedbiri uygulanırken, hükümlüler veya kanuni temsilcileri bazı kararlara ve işlemlere karşı itiraz veya şikâyet yoluna başvurabilir. Bu hak, infaz sürecinin adil ve hukuka uygun yürütülmesi açısından önemlidir.

İtiraz ve Şikâyet Hakkının Kapsamı

• Denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından hazırlanan denetim planları,
• Hazırlanan raporlar ve değerlendirmeler,
• Müdürlükçe yapılan uyarılar ve yükümlülükler,
  hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle itiraz veya şikâyete konu edilebilir.

Başvuru Süresi ve Usul

• Hükümlü, işlem veya eylemi öğrendiği tarihten itibaren 15 gün, her hâlde işlemin yapıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde şikâyette bulunabilir.
• Başvuru, doğrudan infaz hâkimliğine yapılabileceği gibi, Cumhuriyet başsavcılığı veya denetimli serbestlik müdürlüğü aracılığıyla da gerçekleştirilebilir.
• Doğrudan yapılmayan başvurular, en geç üç gün içinde infaz hâkimliğine iletilir.

Karar Mercii

• Müdürlük işlemlerine karşı yapılan itirazlar, infaz işlemleri değerlendirme komisyonu tarafından sonuçlandırılır.
• Koruma kurulu kararlarına yapılan itirazlar, doğrudan koruma kurulu tarafından değerlendirilir.
• Bu mercilerin kararlarına karşı ise infaz hâkimliğine şikâyet yoluna gidilebilir.

Şikâyetin Etkisi

• Şikâyet başvurusu, kural olarak işlemin yerine getirilmesini durdurmaz.
• Ancak infaz hâkimi, işlemin açıkça hukuka aykırı olması ve telafisi imkânsız zarar doğurma ihtimali bulunması halinde işlemi erteleyebilir veya durdurabilir.

DENETİMLİ SERBESTLİK SÜRESİ

Hükümlü cezaevine girmediği takdirde hakkında belirlenen kesinleşmiş ceza miktarı ne kadar olursa olsun denetimli serbestlik ile ilgili hükümlerden yararlanması mümkün değildir. Ceza miktarının fazlalığı veya azlığı hükümlünün iyi halli olup olmasının tespiti konusunda önem arz etmemektedir. Hükümlü iyi halli olup olmadığının tespiti amacıyla cezaevine girmek zorundadır. Hükümlü kapalı ceza evinden açık ceza evine geçtiği vakit ya da geçme hakkı kazandıktan sonra cezaevinde bulunan idare ve gözlem kurulu tarafından kendisinin “iyi halli” olup olmadığının tespiti ve akabinde bir değerlendirme raporu hazırlanır. Eğer ki hükümlü uygun şartları taşıyorsa kendisi hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanır ve hükümlü tahliye edilir.

5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesiitibariyle açık cezaevinde bulunan ve koşullu salıverilmesinin gerçekleşmesine bir yıl kalana hükümlüler, kendileri hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak şartıyla tahliye edilebilirler. Yani, denetimli serbestlik süresi istisnaları saklı kalmak üzere kural olarak bir yıl olmaktadır. Aşağıda belirtilen durumlar bir yıllık kuralın istisnalarını oluşturmaktadırlar. Bunlar sırasıyla:

• 0-6 yaş aralığı grubunda çocuğu olan ve koşullu salıverilmesine 2 yıl veya daha az kalan kadınlar denetimli serbestlikten yaralanabilmektedirler. Özetlemek gerekirse denetimli serbestlik süresi bu kişiler hakkında 2 yıla kadar çıkabilmektedir

• Eğer ki hükümlüler ağır bir hastalık durumu, engellilik veya bunama gibi sebepler ile hayatlarını yalnız idame ettiremeyecek koşula gelmişlerse ve koşullu salıverilmelerine 3 yıl veya daha az süre bulunuyorsa bu kişiler, diğer şartları da taşımaları halinde denetimli serbestlikten yararlanabilmektedirler. Kısacası denetimli serbestlik bu kişiler hakkında 3 yıla çıkmaktadır.

2 YIL 6 AY CEZA ALAN DENETİMLİ SERBESTLİK

Denetimli serbestlik kurumu hakkında sık sorulan sorulardan birisi de alınan ceza tutarı hakkında uygulanacak denetimli serbestlik tedbirinin derhal uygulanıp uygulanmayacağı, uygulanacaksa da ne zaman ve nasıl uygulanacağı sorularıdır. Genelde somut örnekler üzerinden sorulan bu soruların hemen hepsi infaz hukukunun alanına girmektedir.

İnfaz süreleri hesaplanarak kişinin ceza evinde kalıp kalmayacağı, kalacaksa ne kadar süre kalacağı ve hakkında denetimli serbestlik tedbirlerinin ne zaman uygulanacağı konularına açıklık getirilebilmektedir. Bu şekilde kişiler, haklarında öngörülen ceza tutarları ve bu tutarların sonuçları konusunda fikir sahibi olabilmekte ve hayatlarını bu şekilde daha kolay şekillendirebilmektedir. Her ne kadar internet ortamında bir takım yatar hesaplamaları paylaşılabilse de tipik örnekler dışında her dosya kendi içerisinde özeldir ve tam anlamıyla yatar hesaplaması veya denetimli serbestlik tedbirlerinin değerlendirilmesi doğru olmayacaktır zira denetimli serbestlik kurumunun işlemeyeceği, denetimli serbestliğe engel durumlar da pek tabi düzenlenmiştir.

DENETİMLİ SERBESTLİK İDRAR İHLALİ

Denetimli serbestlik tedbirlerinin uygulanması anında şüphelinin uyuşturucu madde kullanıp kullanmadığının tespitinin yapılabilmesi amacıyla kişinin sağlık kuruluşuna sevk edilmesi gerekli olabilmektedir. Buradaki asıl amaç kişinin ıslahının sağlanması ve denetimli serbestlik sırasında topluma yeniden kazandırılabilmesi, uyuşturucu bağımlılıklarından arınabilmesi olarak nitelendirilebilir. Şüpheli hakkında denetimli serbestlik hükümleri uygulanırken kendisine denetimli serbestlik müdürlüğüne başvurması için bildirimde bulunulur. Şüpheli başvuru tarihinden itibaren sağlık kuruluşuna beş gün içerisinde gitmesi gerekmektedir.

Eğer ki kişi kendisi hakkında belirlenen tedavi veya rehabilitasyon programına riayet etmezse kurum, durumu denetimli serbestlik müdürlüğüne bildirim yapar. Kişi beş gün içerisinde test vermeye gitmelidir aksi takdire test vermeyen şüphelinin dosyası kapatılarak durum savcılığa bildirilir. Kişinin idrar testi vermesi ve testin pozitif çıkması halinde tedavi tedbiri uygulama alanı bulunabilmektedir. Tedavi süreci sırasında kişiden yeniden idrar testi istendiği vakit kişinin bu yükümlülüğü yerine getirmesi gerekmektedir. Kişinin ikinci kez yükümlülüğünü ihlal ettiği takdirde dosyası kapatılacak ve denetimli serbestlik kararı da kaldırılacaktır. Belirtilen sebeplerden ötürü denetimli serbestlik kurallarına riayet etmek tekrardan cezaevine girme tehdidi ile karşılaşmamak adına oldukça önemlidir.

5 YIL DENETİMLİ SERBESTLİK NEDİR

Oldukça sık sorulan ancak soruluş itibariyle kendi içerisinde teknik yanlışlıklar barındıran sorulardan birisi de “5 yıl denetimli serbestliğin” tam olarak ne olduğu sorusudur. Yukarıdaki açıklamalarımızdan denetimli serbestlik kurumunun tam olarak ne olduğu ve nasıl işlediği temel olarak anlatılmıştır. Toplum tarafından merak edilen “5 yıl denetimli serbestlik” denen şey ise aslında tam olarak bir denetimli serbestlik tedbiri değil, mahkeme tarafından kişi hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi birlikte ortaya çıkan sonuçlardan birisinin toplum nezdinde terim karmaşası yaşamasından ibarettir. O halde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının ne olduğu açıklandığı takdirde bu kafa karışıklığı da son bulacaktır. 

CMK’nın ilgili 231.maddesi uyarınca HAGB kararı verilebilir. Sanığa verilen belirli bir denetim süresi boyunca sanığın kasıtlı olarak suç işlememesi ve yükümlülüklerini yerine getirmesi şartıyla hükmün sonuç doğurmaması sağlanır.  Bu kararla beraber sanık hakkında verilen cezanın hiç sonuç doğurmadan ortadan kalkması gündeme gelir. Sanık karara uygun davranırsa davanın düşmesi sonucu doğar. HAGB kararıyla beraber sanık “5 yıl” boyunca denetime tabi olmaktadır. Bu süre 18 yaşını doldurmamış kişiler için 3 yıl olmaktadır. Ancak koşullar sağlanmadığı takdirde hüküm açıklanır ve sanığın ceza alması konusu gündeme gelebilir.

DENETİMLİ SERBESTLİK İMZA KAÇ GÜNDE BİR?

Hükümlülerin denetimine dair uygulanacak kararlar infaz hakimliğince belirlenmektedir. İnfaz hakimliği tarafından belirlenen denetim türlerinin uygulanma biçimi ve usulü ise denetimli serbestlik müdürlüklerinde çalışan görevliler tarafından tespit edilmektedir.

Örnek vermek gerekirse kamuya yararlı bir işte çalışması kararlaştırılan hükümlüye dair bahsedilen müdürlüklerce kamu kurumları ile iletişimler kurulmakta ve çalışmasında sakınca bulunmayan hükümlüye yönelik belirlenen sürelerde çalışabilmesi adına gerekli işlemler başlatılmaktadır. İnfaz hakimliği tarafından hükümlüye aksi bildirilmediği takdire denetim süresi içerisinde, genel olarak haftada bir kez imza atılmaktadır. Tabi ki” aksi bildirilmediği” ibaresinin sebebini oluşturabilecek birtakım unsurlar vardır.

Bu unsurlar suçun vasfı ve mahiyetini barındırmakta, suçun nitelikleri göz önüne alınarak imza sıklığının artması, örneğin her gün imzaya çağırma yönünde karar verilebilmesi pek tabi mümkündür. Haklı bir mazeret olmaksızın ve bu mazeret bildirilmeksizin arka arkaya iki kez imza yükümlüğünün yerine getirilmemesi halinde denetim yükümlüğünün ihmal edilmiş olduğu kabul edilmektedir. Hükümlülerin yükümlülüklerine aykırı davranışları sebebiyle tekrardan cezaevine dönmemeleri açısında bu yükümlülüklerine uygun davranması kendileri açısından oldukça önemlidir.

DENETİMLİ SERBESTLİK DOSYA KAPANMASI

Hakkında denetimli serbestlik hükümleri uygulanacak kişinin denetimli serbestlik süresi içerisinde aşağıdaki yükümlülüklerden bir veya birden fazlasını yerine getirmesine karar verilebilmektedir. Bu yükümlülükler sırasıyla:

• Hükümlünün kamu yararına ücretsiz olarak bir işte çalıştırılması ( hükümlü halihazırda bir işte çalışıyorsa bu tedbire başvurulmamaktadır.)
• Hükümlünün belirli bir konut ya da bölge içerisinde denetime tabi tutulması,
• Hükümlünün kendisi için yasaklanan alanlara veya bölgelere gitmemesi,
• Hükümlünün kendisi için belirlenen programlara katılması şeklindedir.

Hükümlünün ceza evinden tahliyesi akabinde yukarıda bahsettiğimiz yükümlülüklerden bir veya birden fazlasını gerçekleştirmek zorunda bırakılmasına denetimli serbestlik müdürlüğü karar vermektedir. Hükümlünün sebep olabileceği risk veya kendisinin ihtiyaç duyabileceği şeyler nazara alınarak yükümlülükleri değiştirilebilmekte, kendisine daha uygun bir denetimli serbestlik planı oluşturulabilmektedir. Denetim süresini yükümlülüklerine uyarak problemsiz geçiren hükümlünün denetimli serbestlik dava dosyası kapanmaktadır. 

Bu ise, mahkeme tarafından kesin hükümle karar verilen uygulama süresinin bitmesinin ardından gündeme gelmektedir. Denetimli serbestlik kurumu, kişinin hapis cezasına alternatif olarak sunulan ve işlediği suç işlediği mahkeme tarafından sabit olmasına rağmen kişiyi rehabilite etmek ve topluma kazandırmak amaçlarını taşıyan ve kişinin cezaevine girmeden cezasının infazını sağlayan kurumdur. Denetimli serbestlik sisteminde dosya kapandığı zaman kişi suçunu infaz etmiş sayılmaktadır

DENETİMLİ SERBESTLİK E DEVLETTE GÖRÜNÜR MÜ

Yukarıdaki başlığımızda denetimli serbestlik sorgulamasından bahsetmiştik. Burada ise sorgulamanın e- devlet üzerinden yapılıp yapılamayacağı hususu üzerinde durulacaktır zira günümüzde tedbirlere sık başvurulması sebebiyle bu tarz konular hakkında insanların kafasında birçok soru işareti bulunmaktadır.

Denetimli serbestlik sorgulaması, suçluların veya şüphelilerin cezalarını dışarıda belirli bir denetim altında geçirdikleri süre hakkında bilgi edinme sürecidir. Bu süreç, suçluların topluma entegrasyonunu sağlayarak cezalarını toplumdan kopmadan çekmelerine yardımcı olur. Denetimli serbestlik, suç işleyenlerin topluma kazandırılmasını ve gelecekte suç işleme riskini azaltmayı hedefler. Belirlenen bir deneme süresi boyunca cezanın denetim altında çekilme imkanı sunulur.

Denetimli serbestlik sorgulaması, hükümlülerin cezalarının süresini öğrenmek veya işe alımlarda adli sicil kayıtlarını kontrol etmek için yapılır. Bu bilgilere kolayca e-devlet üzerinden erişilebilir. Kesinleşmiş bir ceza durumunda adli sicil kaydına işlenir. Ancak bazı suçlar doğrudan denetimli serbestlik kapsamına girmez ve işe alım sürecinde çalışanın geçmiş suçları hakkında bilgi almak için adli sicil kaydı sorgulaması yapılması tavsiye edilir. Bu bilgiler e-Devlet’in Hükümlü İnfaz Bilgileri sayfasında bulunur ve hükümlünün cezası ile ilgili detaylı bilgiler içerir. Vatandaşlar bu bilgileri istedikleri zaman yazdırabilir ve saklayabilirler.

Aynı Hükümlünün Suçlarından Biri Yasa Kapsamında, Diğeri Değilse Uygulama Nasıl Olacaktır?

Uygulamada sıkça karşılaşılan durumlardan biri, hükümlünün birden fazla suçtan mahkûm olması ve bu suçların bir kısmının denetimli serbestlik düzenlemesi kapsamına girmesi, bir kısmının ise kapsam dışında kalmasıdır.

Karma Suçlarda Uygulama

• Hükümlünün işlediği suçlardan kapsama girenler için 1/2 infaz indirimi ve 3 yıllık denetimli serbestlik süresi uygulanır.
• Kapsam dışında kalan suçlar için ise mevcut infaz oranı geçerlidir (örneğin 2/3 veya 3/4).
• Sonrasında iki farklı hesaplama birleştirilerek koşullu salıverilme tarihi bulunur.

Önemli Nokta

• Eğer suçlardan biri kapsam dışı ise, hükümlü 3 yıl denetimli serbestlik süresinden yararlanamaz.
• Bu durumda yalnızca 5275 sayılı Kanun’un 105/A maddesinde yer alan 1 yıllık denetimli serbestlik uygulanır.

Uygulamadan Örnek

• Hükümlünün bir suçu Geçici 6. madde kapsamında (örneğin taksirli suç), diğer suçu kapsam dışında (örneğin uyuşturucu ticareti) ise, yalnızca kapsama giren suç yönünden indirim yapılır.
• Ancak her iki ceza birleştirilerek tek müddetname düzenleneceği için, kapsama girmeyen suç toplam infaz süresini artırır ve denetimli serbestlik süresini sınırlar.

Adli Para Cezası Alanların Durumu

Adli para cezaları, denetimli serbestlik uygulamasının kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu nedenle, yalnızca hapis cezasına ilişkin infazlarda denetimli serbestlik hükümleri uygulanabilmektedir.

Adli Para Cezasının Ödenmesi Zorunluluğu

• Hükümlüye adli para cezası verilmişse, bu ceza mutlaka ödenmek zorundadır.
• Adli para cezası, hapis cezasına çevrilmiş olsa bile, denetimli serbestlik kapsamında değerlendirilemez.

Karma Ceza Hükümleri

• Eğer hükümlüye hem hapis cezası hem de adli para cezası verilmişse;
  • Hapis cezası yönünden denetimli serbestlik hükümleri uygulanabilir.
  • Ancak adli para cezası için mutlaka ödeme yapılmalı, aksi hâlde ceza kamuya yararlı bir işte çalışma yükümlülüğü veya hapse çevrilme yoluyla infaz edilir.

Önemli Nokta

• Adli para cezaları, denetimli serbestlik düzenlemelerinden yararlanamaz.
• Hükümlü açısından bu durum, cezanın kesin olarak ödenmesi ya da alternatif yollarla infaz edilmesi anlamına gelir.

Suçta Tekerrür Halinde Uygulama

Suçta tekerrür, hükümlünün kesinleşmiş bir mahkûmiyetinden sonra yeniden suç işlemesi durumudur. Tekerrür halinde infaz süreleri ağırlaşır ve denetimli serbestlik uygulaması da farklı şekilde değerlendirilir.

İlk Tekerrür Halinde

• Hükümlü hakkında mükerrirlere özgü infaz rejimi uygulanır.
• İnfaz oranı yükselir (örneğin 1/2 yerine 2/3).
• Ancak bu durumda dahi hükümlü, 3 yıllık denetimli serbestlik süresinden yararlanabilir.

İkinci Tekerrür Halinde

• Hükümlü hakkında ikinci defa tekerrür hükümleri uygulanıyorsa, artık koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik hükümlerinden faydalanamaz.
• Cezanın tamamı ceza infaz kurumunda çekilir.

Uygulamadaki Sonuçlar

• Tekerrür hükümleri, infaz sürelerini uzatır ve erken tahliye imkânlarını sınırlar.
• İlk tekerrürde kısmen denetimli serbestlik uygulanabilirken, ikinci tekerrürde bu hak tamamen ortadan kalkar.

Suça Teşebbüs, Azmettirme, Yardım Etme ve Haksız Tahrik

Denetimli serbestlik bakımından suça iştirak halleri için özel bir istisna öngörülmemiştir; esas olan, fiilin hangi madde kapsamında cezalandırıldığı ve o suç için geçerli infaz oranı ile denetimli serbestlik süresidir. Bu nedenle değerlendirme, TCK m.35 (teşebbüs), m.37-39 (fail, azmettirici, yardım eden) ve m.29 (haksız tahrik) hükümleri uygulanarak verilen mahkûmiyetin vasfına göre yapılır.

• Teşebbüs: Cezada indirim doğurabilir; ancak denetimli serbestlikten yararlanma bakımından belirleyici olan, suçun tipi (örneğin kapsam dışı ağır suçlar) ve infaz rejimidir. Kapsam dışı bir suça teşebbüs hâlinde verilen ceza da kapsam dışıdır.
• Azmettirme/Yardım etme: İştirak edenin cezası, asli suçun niteliğine göre infaz edilir. Örneğin kapsam dışı kabul edilen bir suça yardım eden kişi de kural olarak aynı infaz rejimine tabidir.
• Haksız tahrik: Tahrik indirimi uygulanabilir; ancak denetimli serbestlik yönünden esas alınacak ölçüt yine suçun kapsamda/kapsamdışı oluşudur.

Uygulamada, denetimli serbestlik talebinin kabulü için, hükümlünün suç vasfı ve infaz oranı (1/2, 2/3, 3/4 gibi) esas alınarak müddetname üzerinden net bir hesap yapılır. Bu nedenle, iștirak türü tek başına hak doğurmaz; suç tipi ve infaz oranı belirleyicidir.

Taksirli Suç ve Olası Kast Halleri

• Taksirli suçlar (örneğin trafik kazaları) genel olarak denetimli serbestlik hükümlerinden yararlanmaya daha elverişli kabul edilir. Koşullu salıverilme süresi hesaplandıktan sonra iyi hâl ve açık cezaevi şartlarıyla birlikte denetimli serbestlik uygulanabilir.
• Olası kast hallerinde, hangi suç tipinin ihlâl edildiği önemlidir. Örneğin olası kastla kasten yaralama (TCK m.86/1) ile olası kastla öldürmeye teşebbüs aynı infaz rejimine tabi değildir. Denetimli serbestlikten yararlanma; suçun ait olduğu bölüm, infaz oranı ve kapsam dışı listelerde yer alıp almadığına göre belirlenir.

Yakalamalı Hükümlülerin Durumu

Yakalama emri bulunan hükümlüler, ne zaman teslim olurlarsa olsunlar; suç tarihi, infaz oranı ve geçici hükümler (örneğin 30.03.2020’ye kadar işlenen suçlara ilişkin özel düzen) açısından lehe şartları taşıyorlarsa denetimli serbestlikten yararlanabilirler. Önemli noktalar:

• Teslim ve müracaat: Yakalama üzerine en yakın Cumhuriyet başsavcılığına başvurulmalı; infaz savcılığı nezdinde dosya birleştirme, müddetname tanzimi ve açık/kapalı ayrımı güncellenmelidir.
• Müddetname etkisi: Yakalama nedeniyle geçen süreler infazdan düşülmez; ancak önceki tutukluluk/mahsuba konu haller ile denetimli serbestlikte dışarıda geçirilen günler hesabı, mevzuata uygun şekilde dikkate alınır.
• İhlal–firar riski: Teslim gecikmesi TCK m.292 (firar) yönünden sonuç doğurabilir; bu da iyi hâl değerlendirmesini ve açığa ayrılma zamanını etkiler.

Tutuklu / Tutuksuz Yargılaması Devam Eden Sanıkların Durumu

Denetimli serbestlik, kesinleşmiş hapis cezasının infazında uygulanır. Bu nedenle:

• Yargılama sürerken denetimli serbestlik uygulanmaz. Hüküm kesinleştiğinde, suç tarihi ve vasfına göre infaz oranı belirlenir; açık cezaevi ve iyi hâl koşulları sağlandığında denetimli serbestlik gündeme gelir.
• Tutukluluk süreleri mahsuba tabidir. Mahsup, koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik başlangıcı hesaplarına doğrudan etki eder.
• Yeni dava açılması (denetim sürerken) durumunda, alt sınırı 1 yıl ve üzeri kasıtlı suç için iddianamenin kabulü sonrası infaz hâkimi denetimi kaldırıp açık cezaevine iade kararı verebilir; beraat/CMK sonuçları halinde denetim devam ettirilebilir.

Halihazırda Denetimli Serbestlikte Olanların Durumu

Denetimli serbestlik altında bulunan yükümlüler için müddetname ve denetim planı dinamik olarak güncellenebilir:

• Müddetnamenin yenilenmesi: Lehe düzenleme çıktığında veya hesap hatası tespit edildiğinde infaz birimince yeni müddetname düzenlenebilir. Bu, denetim süresini kısaltabilir/uzatabilir.
• Plan değişikliği: Sağlık, iş, eğitim, ikamet gibi zorunlu nedenlerle imza/periyot veya program katılımı yeniden planlanabilir. Gerekçe ve belge sunmak önemlidir.
• Elektronik izleme: Elektronik kelepçe tedbiri, risk ve ihtiyaç analizine göre getirilebilir; alan ihlali, cihazı kapatma vb. ihlâl sayılır.

Halihazırda Denetimli Serbestlik Yükümlülüklerini İhlal Edenlerin Durumu

İhlal mekanizması denetimin özüdür. Uygulamada:

• Uyarı sistemi: Aynı yıl içinde mazeretsiz ve kasıtlı üç ihlâl (ör., imza/rapor/seminer) “ısrar” sayılır ve dosya kapatma süreci başlatılır. Çocuklar için eşik farklı işleyebilir.
• Mazeret–belgeleme: Sağlık raporu, zorlayıcı neden belgeleri zamanında sunulursa ihlâl sayılmayabilir. Aksi halde açık cezaevine iade gündeme gelir.
• Süre hesabı: Denetim altında geçirilen günler, dosya kapansa dahi ceza hesabında infazdan sayılır; ancak yeniden denetim imkânı her zaman doğmaz.

Denetimli Serbestlik Altındayken Suç İşleyenlerin Durumu

Denetim sürerken işlenen ve alt sınırı ≥ 1 yıl hapis öngören kasıtlı suç yönünden kamu davası açılırsa, infaz hâkimi denetimi kaldırabilir ve yükümlüyü açık cezaevine gönderebilir. Önemli nüanslar:

• Soruşturma yeterli değildir: Kural olarak iddianamenin kabulü aranır.
• Beraat/CMK sonuçları: Beraat, düşme, ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilirse denetim kaldığı yerden sürdürülür.
• Mahsup: Denetimde dışarıda geçirilen süreler cezadan düşülür; ancak yeni mahkûmiyetler bir araya geldiğinde cezaların toplanması gündeme gelir.

Yurtdışında Yaşayanların Durumu

Denetimli Serbestlik Türkiye sınırları içinde infaz edilir:

• e-İmza/uzaktan denetim genel kural olarak yoktur; imza, program, elektronik izleme gibi yükümlülükler Türkiye’de yerine getirilir.
• İkamet bildirimi: Adres değişikliği derhâl bildirilmelidir. Aksi halde tebligatlar eski adrese yapılmış sayılır; bu da ihlâl sonuçları doğurur.
• Pratik yol: Denetime tabi dönem boyunca Türkiye’de ikamet planı yapılmalı; işe giriş-çıkış, eğitim ve göçmenlik prosedürleri bu takvimle uyumlu yürütülmelidir.

5275 Sayılı Kanun Geçici 6. Madde Tahliye Hesaplama Metodu

Denetimli Serbestlik Sorgulama ve tahliye planı için en çok ihtiyaç duyulan kısım hesap yöntemidir. Özet algoritma:

1. Toplam ceza bulunur (birden fazla ceza varsa toplanır).
2. Suç tarihi 30.03.2020’den önce ise Geçici 6 uygulanabilir:
   • Koşullu salıverilme oranı: lehe oran (çoğu suçta 1/2; istisnalar hariç).
   • Denetimli serbestlik süresi: 3 yıl (kapsam dışı suçlar hariç).
3. Koşullu salıverilme süresi hesaplanır; buradan denetimli serbestlik süresi düşülür.
4. Mahsup edilecek süreler (tutukluluk, denetimde dışarıda geçen günler vb.) düşülür.
5. Müddetname bu hesaba göre düzenlenir.

Örnek (kapsam içi, 10 yıl ceza):
10 yıl × 1/2 = 5 yıl koşullu salıverilme eşiği.
5 yıldan 3 yıl denetimli serbestlik düşülür ⇒ 2 yıl kurum içi infaz.
Tutukluluk 6 ay ise ⇒ 1 yıl 6 ay cezaevinde kalınır, sonra denetimli serbestlik.

Örnek (karma cezalar): Biri kapsam içi, diğeri kapsam dışı ceza birlikte toplanır; kapsam dışı ceza 3 yıllık denetimi engelleyebilir. Bu durumda yalnız genel 105/A (kural olarak 1 yıl) işletilir.

671 Sayılı KHK ve 7242 Sayılı Kanun’un Beraber Uygulanması

Aynı anda iki lehe rejim uygulanmaz. Esas ilke lehe kanunun bir kez uygulanmasıdır (lex mitior). Uygulama sırası:

1. Her iki düzenleme için ayrı ayrı infaz hesabı yapılır.
2. Hükümlü lehine olan sonuç seçilir ve tek kez uygulanır.
3. Daha sonra müddetname buna göre yeniden tanzim edilir.

Bu yaklaşım, Denetimli Serbestlik Nedir? sorusunun pratikte “hangi lehe rejim daha erken tahliye sağlar?” sorusuna dönüştüğünü gösterir; cevap somut hesap ile verilir.

Koşullu Salıverilme Şartları ve Denetimli Serbestlik Yasası

Koşullu salıverilme (şartlı tahliye), cezanın bir bölümünün kurumda infazından sonra kalan kısmın toplum içinde geçirilmesini sağlayan ana mekanizmadır (5275 s.K. m.107). Denetimli serbestlik ise bu tarihten kural olarak 1 yıl önce (özel hallerde 2–3 yıl) devreye giren geçiş rejimidir.

• Genel infaz oranı: Çoğu suçta 1/2.
• İstisnai suçlar: 2/3 veya 3/4 oranı uygulanabilir (suç tipine göre).
• Örnek hesap (1/2 rejimi, 6 yıl): 6 yıl × 1/2 = 3 yıl. Denetim 1 yıl ise, kurum içi 2 yıl, ardından 1 yıl denetim.
• Örnek hesap (2/3 rejimi, 9 yıl): 9 yıl × 2/3 = 6 yıl. Denetim 1 yıl ise, kurum içi 5 yıl, ardından 1 yıl denetim.

İyi hâl, açığa ayrılma ve yükümlülüklerin eksiksiz yerine getirilmesi koşulları sağlanmazsa, denetim kaldırılabilir ve koşullu salıverilme riske girer.

Denetimli Serbestlik Sorgulama (e-Devlet, UYAP, İnfaz Birimleri)

Denetimli Serbestlik Sorgulama işlemleri, hükümlü ve yakınlarının infaz süreci, koşullu salıverilme tarihi, yükümlülükler, randevular ve ihlal kayıtları gibi bilgilere resmî kanallar üzerinden ulaşmasını sağlar. Pratik yol haritası:

1. e-Devlet Kapısı
   • Giriş yaptıktan sonra Adalet Bakanlığı hizmetleri altında denetimli serbestlik ile ilgili modüllere erişim sağlanır.
   • İnfaz bilgileri, randevu/çağrı listeleri, yükümlülük programları (varsa) görüntülenebilir.
   • Tebligat ve bildirimler için e-tebligat adresi aktif tutulmalıdır.
2. UYAP Vatandaş Portalı
   • Dosya görüntüleme, tebligat ve infaz süreçlerine ilişkin kayıtlar takip edilebilir.
   • Kimlik doğrulaması sonrası sorgulama yapılır; infaz–denetim başlıkları altında ilgili bilgiler görülebilir.
3. Denetimli Serbestlik Müdürlüğü / İnfaz Savcılığı
   • Yükümlülük planı, imza gün-saatleri, program değişikliği ve mazeret bildirimleri için doğrudan başvuru yapılabilir.
   • Adres/iş/sağlık değişikliklerinin derhâl bildirilmesi, ihlâl riskini önler.
4. Sık yapılan hatalar ve ipuçları
   • 5 gün içinde başvuru kuralını ihlâl etmeyin.
   • Bildirimleri düzenli kontrol edin; e-tebligat ve portallardaki uyarılar bağlayıcıdır.
   • Mazeret durumunda belge sunun; aksi halde ihlâl sayılır.
   • Elektronik izleme varsa, cihaz–alan kurallarına mutlak uyum gösterin.