2025 Fazla Mesai ve Saatlik Ücret Hesaplama

Çalışanların ve işverenlerin en çok aradığı konulardan biri, saatlik ücretin ve fazla mesainin doğru hesaplanmasıdır. Bu rehberde asgari ücret çalışma saati düzeninden fazla mesai hesaplama formülüne, “mesai ücreti nasıl hesaplanır?” sorusundan “1 saat mesai ücreti ne kadar 2025” arayışına kadar tüm başlıkları tek tek ele alıyoruz. Anlatımda hem net hem brüt ücret mantığını, yasal sınırları ve pratik örnekleri bulacaksınız. Amacımız, bordroda gördüğünüz rakamların hangi adımlarla oluştuğunu açık ve anlaşılır şekilde ortaya koymak.

İşçi Kanunu Fazla Mesai Hesaplama 2025

Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir. Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. Bununla birlikte haftalık 45 saati aşmamış olsa dahi günlük 11 saati aşan çalışmalar da fazla çalışmadan sayılıp zamlı olarak ödenecektir. Görüleceği üzere 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai olarak sayılacaktır ve zamlı olarak ödenecektir.

Çalışma Sürelerinin Temeli: Haftalık, Günlük ve Aylık Ölçüler

Genel çalışma süresi haftada 45 saattir. Bu süre 6 güne yayıldığında günde 7,5 saat düşer. Bu çerçevede asgari çalışma saati pratikte aylık olarak 225 saat (30 gün × 7,5 saat) kabul edilir. İşyerinde sözleşmeye göre haftalık süre 45 saatin altında belirlenmiş olabilir (örneğin 40 saat). Böyle durumlarda 40 saati aşan ama 45 saate kadar olan bölüm farklı değerlendirilir. Bu ayrım, ileride anlatacağımız fazla sürelerle çalışma kavramını doğurur.

Günlük 11 saat sınırı önemlidir: Gün içinde 11 saati aşan çalışmalar, haftalık toplam 45 saate ulaşılmasa bile fazla çalışma sayılır. Gece çalışmasında ise bir gecede 7,5 saat sınırı uygulanır. Bu sınırlar, fazla mesai hesabında zam oranlarının doğru uygulanmasını sağlar.

Saatlik Ücretin Bulunması: Brüt ve Net Mantığı

Saatlik baz, aylık ücretin 225’e bölünmesiyle elde edilir. Bu adım, hem brüt hem net için geçerlidir:

• Saatlik brüt ücret = Aylık brüt ÷ 225
• Saatlik net ücret = Aylık net ÷ 225.

Net- Brüt Ayrımı ve “Asgari Ücret Saatlik Net”

Net; çalışanın eline geçen miktarı, brüt ise kesintilerden önceki tutarı ifade eder.

Bu iki yaklaşım, bordrodaki kalemlerin farklılığına rağmen aynı matematiksel çerçeveyi paylaşır.

Fazla Mesai ve Fazla Sürelerle Çalışma: Kavramlar

Fazla çalışma: Haftalık 45 saatin üzerindeki her saat.
Fazla sürelerle çalışma: İşyerinin normal haftalık süresi 45 saatin altındaysa (örneğin 40), o sınırı aşan fakat 45 saate kadar olan süre.

Bu ayrım, ödenecek mesai ücretinin katsayısını belirler. Genel yaklaşım şu şekildedir:

• Fazla çalışma (45 saat üzeri): Saatlik ücret × 1,5
• Fazla sürelerle çalışma (işyeri standardı < 45, 45’e kadar): Saatlik ücret × 1,25

Günlük 11 saat sınırının aşılması hâlinde, haftalık 45 saat dolmasa dahi bu aşan kısım fazla çalışma kabul edilerek 1,5 katsayısı uygulanır.

Fazla Mesai Hesabı Adım Adım

“fazla mesai nasıl hesaplanır?” ve “mesai nasıl hesaplanır?” sorularını tek bir çerçevede toplayalım:

1. Saatlik ücretinizi bulun:
   • Brüt için Aylık brüt ÷ 225
   • Net için Aylık net ÷ 225
2. Haftalık toplam çalışma saatinizi belirleyin.
3. İşyeri normal haftalık süresini öğrenin (genellikle 45, bazen 40-42,5 olabilir).
4. Kıyaslayın:
   • 45 saati aşan kısım → fazla çalışma (×1,5)
   • Normal süre < 45 ise, o sınırı aşan ama 45’e kadar → fazla sürelerle çalışma (×1,25)
5. Günlük 11 saat ve gece 7,5 saat sınırlarını kontrol edin; bu sınırlar aşıldıysa 1,5 katsayısı uygulanır.

Fazla Mesai Ücretinde Kullanılan Çekirdek Mantık

fazla mesai hesaplama formülü özünde şu kısa ifadeye indirgenebilir:
Fazla mesai saat ücreti = (Aylık ÷ 225) × Zam Katsayısı
Zam katsayısı; 1,5 (fazla çalışma) ya da 1,25 (fazla sürelerle çalışma) olarak belirir.

Mesai ücreti nasıl hesaplanır?

• Saatlik ücreti bulun (Aylık ÷ 225).
• Çalışmanın türünü belirleyin: 1,5 mi, 1,25 mi?
• Toplam fazla saat ile çarpın.

1 saat mesai ücreti ne kadar 2025?

Bu soru iki basamakla cevaplanır:

1. Saatlik normal ücret = (Aylık ÷ 225)
2. Çalışma türü katsayısı ile çarpın:
   • Fazla çalışma (45 üstü) → × 1,5
   • Fazla sürelerle (standardın üstü ama 45’e kadar) → × 1,25

Uygulamalı Örnekler

Aşağıdaki örneklerde kullanılan tutarlar temsilidir. Siz kendi ücretinizi yazarak aynı adımları izleyebilirsiniz.

Örnek 1: Haftalık 45 Saati Aşan Senaryo (Fazla Çalışma)

• Aylık brüt: 20.000 TL
• Saatlik brüt: 20.000 ÷ 225 = 88,89 TL
• Fazla mesai saat ücreti (×1,5): 88,89 × 1,5 = 133,34 TL
• Aylık 10 saat fazla çalışma: 133,34 × 10 = 1.333,40 TL

Örnek 2: İşyeri Standardı 40 Saat (Fazla Sürelerle Çalışma)

• Aylık brüt: 24.000 TL
• Saatlik brüt: 24.000 ÷ 225 = 106,67 TL
• Fazla sürelerle (×1,25): 106,67 × 1,25 = 133,34 TL
• Haftalık +3 saat (40’tan 43’e): 133,34 × 3 = 400,02 TL
• Aylık 4 hafta varsayımı: 400,02 × 4 = 1.600,08 TL

Örnek 3: Günlük 11 Saat Sınırı Aşıldı

• Aylık brüt: 18.000 TL
• Saatlik brüt: 18.000 ÷ 225 = 80,00 TL
• 11 saati aşan 1 saat (×1,5): 80,00 × 1,5 = 120,00 TL
• Aynı hafta 2 gün sınır aşıldı: 120,00 × 2 = 240,00 TL

Örnek 4: Net Üzerinden Hesap

• Aylık net: 17.500 TL
• Saatlik net: 17.500 ÷ 225 = 77,78 TL
• Fazla çalışma (×1,5): 77,78 × 1,5 = 116,67 TL
• Aylık 8 saat fazla çalışma: 116,67 × 8 = 933,36 TL

Bu örnekler, mesai ücretinin katsayı mantığıyla nasıl büyüdüğünü ve toplamın nasıl hesaplandığını somut biçimde gösterir.

Sık Sorulan Başlıklar

Gece Çalışması, Hafta Tatili ve Resmî Tatiller

Gece çalışması 20.00–06.00 arasındadır ve 7,5 saat sınırı vardır. Bu sınır aşıldığında aşan kısımlar fazla çalışma kabul edilir ve 1,5 katsayısı uygulanır. Hafta tatili ve ulusal bayram/genel tatil günlerinde çalışma söz konusu ise, bu çalışmalar ilgili mevzuat ve sözleşmelerde öngörülen ilave ödemeler veya ayrı katsayılar ile ücretlendirilir. Uygulamada bu günlerdeki ücretlendirme kalemi bordroda ayrıca gösterilir.

Bordro ve Kayıt Yönetimi: İşverenler İçin Kontrol Noktaları

• Haftalık normal süreyi sözleşmelerde açıkça belirleyin (45 saat veya altı).
• Puantaj ve giriş-çıkış kayıtlarını düzenli tutun; mesai saati hesaplama süreçlerini otomatikleştirin.
• Günlük 11 saat, haftalık 45 saat, yıllık 270 saat sınırları için uyarı mekanizmaları kurun.
• Katsayı uygulamasını doğru yönetin: 1,5 (fazla çalışma), 1,25 (fazla sürelerle).
• Gece çalışması kayıtlarını ayrı izleyin; 7,5 saat sınırına özen gösterin.
• Resmî ve hafta tatili çalışmaları için bordroda ayrı satır açın.
• Brüt–net ayrımını şeffaflaştırın; çalışana saatlik ve mesai kalemlerini yazılı tebliğ edin.

Çalışanlar İçin Pratik Rehber

• Haftalık toplam çalışma saatlerinizi izleyin; 45 saati aşan tüm saatler fazla çalışmadır.
• İşyeri standardınız 45’in altındaysa, standardı aşan ama 45’e kadar olan kısım fazla sürelerle çalışma sayılır.
• Günlük 11 saat ve gece 7,5 saat sınırlarını takip edin; aşan kısımlarda 1,5 katsayısı devreye girer.
• Bordroda fazla mesai türü, saat sayısı ve tutar kalemlerini kontrol edin.
• Fazla çalışma için gerekli onay süreçlerini her yıl güncelleyin; tercih değişirse yazılı bildirim yapın.

Kısa Formüllerle Hızlı Hesap

Normal saatlik: Aylık ÷ 225
Fazla çalışma (45+): (Aylık ÷ 225) × 1,5
Fazla sürelerle (≤45): (Aylık ÷ 225) × 1,25
Toplam tutar: Saatlik Mesai Ücreti × Fazla Saat

Uygulamada Sık Yapılan Hatalar

• 225 yerine farklı bir saat esas almak: Türkiye’de yaygın uygulama 225 saat kabulüdür.
• Günlük 11 saat kuralını atlamak: Haftalık toplam 45 saat dolmasa bile 11 saati aşan kısım fazla çalışmadır.
• Gece çalışmasını karıştırmak: Gece vardiyasında 7,5 saat sınırı vardır; aşan bölümler 1,5 katsayısı ile değerlendirilir.
• Katsayıyı sabit sanmak: Sözleşmelerde 1,5’in üzerinde oran kararlaştırılabilir; her zaman sözleşme hükümlerini kontrol edin.
• Net–brüt karışıklığı: “asgari ücret saatlik net” ifadesi nete işaret eder; “brüt” ile karıştırmayın.